Zen öğretisinde şöyle bir deyiş var:
“Zen’den önce dağlar dağ gibi, nehirler nehir gibi görünür kişiye. Zen gerçeğine bir içgörü kazanmaya başlayınca, ona artık dağlar dağ gibi, nehirler nehir gibi görünmemeye başlar. Ama en sonunda gerçekten tam aydınlanmaya ulaşınca yine dağlar dağ, nehirler nehirdir.”
Az ifade farklılığı ile benzerlerini bulabileceğimiz bu sözün, İslam Tasavvufu’nda da karşılığı var. Halktan Hakk’a, Hakk’tan Hakk’a ve nihayetinde Hakk’tan halka yapılan bir manevi seyirden bahsediliyor tasavvufta da.
Sonunda yine başlanılan noktaya dönülmüş oluyor aslında. Bu bana hep çok büyüleyici geliyor. Bu en başa dönüşte nitelik, derinlik ve duyuş farkı var. Kişi en başta kendi hakikatine yaklaştıkça, kendini olduğu gibi yargısızca izleme pratikleri yaptıkça, çevresine de taze gözlerle bakma hali uyanır içinde. Bunlar bir bebeğin gözleri değildir ama. Bebeklikten geçmiş, algıların projeksiyonundan cihanı seyretmiş, sonra algılarını tek tek fark etmiş, büyürken heybesine attığı tüm mercekleri birer birer bırakmaya cesaret etmiş büyümüş birinin taze gözleri. Olanı olduğu gibi görebilen gözler.
Bugün sabah ailece doğaya gittiğimiz kahvaltıda üç yavru köpek vardı. Sonradan anneleri geldi ve onları emzirdi. Eşim, oğlum ve ben onları seyrederken üçümüz dikkatimizi bambaşka üç detaya verdiğimizi fark ettik. Baktığınızda olan ve hakikat tek, ama üçümüz de kendi halimizden bir şeyler gördük. Baktığımız her şeyde kendimizi seyrederiz denince sanki bu süptil ve spiritüel bir şeymiş gibi anlayabiliyoruz. Halbuki değil, bildiğiniz günlük hayatta bunu yaşıyoruz.
“Bana dikkatinizi nereye verdiğinizi söyleyin, size kim olduğunuzu söyleyeyim.”
Bunu İspanyol düşünür Ortega Gasset söylemiş, bana kalsa “şu sıralar kim olduğunuzu” olarak değiştiririm sevdiğim bu lafı. Sabit bir ben’imiz olduğuna inanmıyorum. Asıl doğamız sonsuz ve sınırsız olduğundan, kendimizi bilmeye başladıkça ben’imiz de değişmiş gibi görünüyor sadece.
Yazılar 